Pek tabii ki bunların tüm dünyayı ve ülkemizi etkileyecek önemli sonuçları da olacak.  O yüzden bugüne kadar Amerika’yı ve Batı’yı anlasak yetiyordu. En azından idare ediyorduk. Dünyadan kopmuyorduk. Oysa şimdi Çin’i ve temsil ettiği değerleri, sistemleri de iyi anlamamız gerekiyor. Buna bir de komşumuz Rusya’yı eklersek “dünyayı yönetmek için yarışan, hırsa yapan ülkeler” konulu ders müfredatımızı toparlamış oluruz.  

Burada da Çin’in 70 yılını özetleyen müthiş bir diagram var.  

2- Modern dünya tarihinde ilk kez dünyanın dominant ülkesi; Batılı medeniyetler dışında ve çok farklı kültürel, sosyolojik, ekonomik, politik köklere sahip bir ülkeden olacak. Bu, “ülkeler modernleştikçe Batılılaşırlar” illüzyonunu da çökertecek. Batılılar modernizasyonu rekabet, pazarlar ve teknoloji ile özdeşleştirirler. Oysa bu yanlıştır. Modernizasyon aynı zamanda tarih ve kültürle de eşit oranda şekillenir. Bu açıdan bakınca da Çin Batılılardan çok farklı büyüklüklere, değerlere, derin bir kültüre ve tarihe sahiptir.  

 Temel olarak bu iki faktörle şunu anlıyoruz ki Çin’i Batılı gözlükleriyle ve değerleriyle anlamak, çözmek mümkün olmayacak.  

 Çin konusunda dersimizi çalışırken aşağıda sıraladığım “Çin gerçeklerini” düşünmeye ve değerlendirmeye başlamak gerekiyor; 

Çin, her şeyden önce demografik olarak dünyanın en kalabalık 1. coğrafik büyüklük olarak 4,  ekonomik olarak dünyanın en büyük 2. ülkesi. Çin’i ifade eden rakamlar daima “devasa” karşılıklara sahip. Ekonomik ve teknolojik büyümesi, gelişmesi yıllardır hiç hız kesmeden yükselişte.   
 

 Nüfus, dünyanın en kalabalık ülkesi: 
 

Çin 1.408 milyar, Hindistan 1.376 milyar, ABD 332 milyon, Endonezya 271 milyon  Ekonomik büyüklük (2021), dünyanın ekonomisi en güçlü 2. ülkesi:  

Amerika Birleşik Devletleri 20.580,250$, Çin Halk Cumhuriyeti 13.368,073$, Japonya 4.971,767$, Almanya 3.951,340$  

 Yüzölçümü (karasal alan), dünyanın 3. en büyük ülkesi: 

Rusya 16.377.742, Antarktika 14.000.000,  Kanada 9.093.507,  Çin 9.569.901 (Karasal Km2) 

Tek Ülke, Çok sistem yönetimi ve devlete tam biat esas; 

Çin Batı gibi Nation State – Ulus Devlet yapısına sahip değil. Kâğıt üzerinde öyle gibi görünse de Batılı ülkelerin algıladığından, zannettiğinden oldukça farklı. Devlet, millet yapısı değişik bir kolaja sahip. O yüzden Çin aslında “Nation State – Ulus Devleti” değil, “Civilization State – Medeniyet Devleti”.  Bir ülke Çin kadar büyük topraklara ve dünyanın en kalabalık nüfusuna sahipse o ülkede tabii ki çok farklı din, inanç, kültür, köken ve medeniyet anlayışının bulunacağını tahmin etmek zor değil. Çin’de Batı’nın “tek ülke, tek sistem” yapısından farklı olarak  “tek ülke, çok sistem” yapısı esas. 

Çin’de devlet ve toplum arasındaki ilişki de Batı’dan çok farklı. Batı’da devletin otoritesi ve meşruiyeti demokrasinin bir işlevi iken Çin’de bu anlamda demokrasi yok. Devlet daha fazla meşruiyete ve yetkiye sahip. Batılılar, devleti seçtikleri temsilcilerden oluştururlar ve sürekli sorgularlar. Oysa Çin’de toplum devletin gücünü kabul eder, saygı duyar ve aile büyüğü gibi görür. Bu Çin’in binlerce yıllık tarihinden, köklerinden gelen ve Batı’nın asla anlayamayacağı bir dokudur. Toplumun DNA’sında olan bir durumdur.  

Batı, Adam Smith’den beri serbest ekonomi ve rekabet kurallarına göre şekillenmiştir. Oysa Çin’de devlet her yerdedir, büyük şirketler devlete aittir, özel sektör çok azdır. Çin’de devlet her şeyi kontrol eden düzenleyicidir. Devlet her alanda mutlak otoritedir.  
 

Çin dünyanın en büyük ihracatçısı ancak tüketime yeni başlayan yeni zenginleşmeye başlayan Çinlilerle artmaya başlayan iç talep, ithalatı da artıracaktır. Çin dünyanın üretim merekezi olmanın yanı sıra bu firsatı değerlendirebilecek ülkeler için önemli bir potansiyel Pazar olma niteliği taşıyor.   Özellikle Türk firmalarının, gençlerinin ve başarı formülü arayanların radarlarını Çin’e çevirmesinin zamanı çoktan geldi diyerek bu yazıyı da toparlayayım.  

Çin’le ilgili yazmaya, okumaya, çalışmaya devam edeceğiz. Takipte kalın.