Pandemi ile yükselen gelecekte daha da yükselecek:
Hedonizm, Hedonik Adaptasyon ve Anhedoni



HEDONİ

Yunanca “edone - zevk, keyif" sözcüğünden türetilen, Fransızca “hedonisme” kelimesinden gelen hedonizm "zevk ve sefa düşkünlüğü" demek. Hedonizm felsefesine göre biz insanların varlık amacı acıdan, sıkıntıdan kaçamak ve haz peşinde koşmak…

İnsana haz veren duygular iyi; acı, keder ve üzüntü ise kötü. İyi-kötü tanımı, algısı hepimizin koşullarına, kişiliğine, yaşadıklarına ve zamanın ruhuna göre farklı olduğuna göre hedonizm yani hazcılık genel ahlakla değil, öznel, kişiye göre değişen ahlakla ilgili bir durum. Bu yaklaşım insanların karar, tercih ve eylemlerinin temel belirleyicisinin haz ve üzüntü olduğunu savunduğu için tatmin duygusu oluşturan şeyleri iyi kabul edip onlara ulaşmaya çalışırken tersine de kötü diyor, onlardan da kaçmak istiyoruz.
 
Kısacası hepimizde hedonizm var. Her şeyde olduğu gibi mühim olan derecesi, makul seviyeyi tutturmak… Kesintisiz hazzın mümkün olmadığını, olsa bile insanın “hedonik adaptasyon” nedeniyle “heves kaçması, baştaki tadı, zevki alamaması” duygu durumuna geçeceğini kabul etmemiz lazım.

İyi ki hedonik adaptasyonumuz var!..  



İnsan aslında öyle bir, hem karmaşık hem de yalın dengeler sistemi ki her şeyin bir karşılığı, ipin ucunun kaçmasını önleyecek zıttı var.
 
Yani hedonist olma halimizi abartırsak bu sefer de o çok büyük arzu duyduğumuz, çok istediğimiz şeyleri elde ettiğimizde iyi hissetme, zevk alma halimiz azalıyor. Eski duygu durumuna geri dönüyoruz ki psikologlar buna hedonik adaptasyon diyorlar. Kısacası halk dilinde “heves kaçması, alışmak, ilk zamanlardaki isteğin kalmaması” olarak ifade ettiğimiz şeyin fiyakalı adı “hedonik adaptasyon”. En güncel örneklerinden bazıları “evden çalışma, hiç kalkmadan dizi seyretme, okula gitmeme, vb.” heveslerinin fena halde kaçması olabilir mi mesela?
 
İlave olarak, bu tanım insanın olumlu-olumsuz her türlü durumu, bir süre sonra alıştığı bütün duyguları için kullanılıyor. Hastalık, ölüm, doğal afet, boşanma, şehir ya da ülke değişikliği gibi olumsuz hallere de insanın alışıyor olması hedonik adaptasyon olarak kabul ediliyor. Ki şu anda pandemi ile bunu bilfiil tüm dünya olarak deneyimliyor, COVID-19 nedeniyle hayatımızı olumsuz etkilediğini düşündüğümüz birçok olumsuz faktörü içselleştiriyor, onlarla yaşamaya alışıyor, adapte oluyoruz…

Kısacası mutluluk-mutsuzluk, sevinç-hayal kırıklığı, memnuniyet-pişmanlık gibi tüm zıt duygularımızın hem oluşumu hem onlarla yaşayabilmemizin nedeni sanki “hedonik adaptasyon” kabiliyetimiz… Hedonist olup haz peşinde koşuyor, bıkınca-alışınca peşinde koşacak yeni şeyler bulmak için hedonik adaptasyona geçiyoruz… Bundan sonra duygu salınımlarınıza, devinimlerinize “hedonik adaptasyon dönemindeyim” dersiniz artık😊

Geleceğin yükselen kavramı olacak diye de şuraya bir not düşelim…

Anhedoni: ‘’Keyif Alamama’’ pandemiden sonra iyice arttı!



Hedoni, hedonik adaptasyon ve bir de işin “anhedoni” versiyonu var. Psikolojik bir rahatsızlık olarak tanımlanan bu durum da mutsuzluk, hiçbir şeyden keyif, hayattan zevk alamama, daha önce zevkle ve heyecanla yapılan aktiviteleri artık yapmayı istememek ya da zevk alamadan gerçekleştirmek, vb. diye özetleniyor.
 
Anhedoni, spor, müzik, hobi, sosyal aktivite, cinsellik, vb. her konuda söz konusu olabiliyor. Çeşitli paranoyalara kapılmak, gerginlik hali, hiçbir şeyden sosyal aktiviteden zevk alamamak, neşeli duygulara sahip olamamak, yeme alışkanlıklarını değiştirmek anhedoni belirtileri arasında sıralanıyor. Anhedoni, insanın yaşamını olumsuz yönde etkileyen ve mutlaka hekimler tarafından tedavi gerektiren bir rahatsızlık. Tedavisi için tıbbi destekle birlikte gece uykusunun kontrol edilmesi, sağlıklı beslenme, eğlenceli televizyon programları, spor ve egzersizler, alışveriş ve dans gibi insanı mutlu edecek, eğlendirecek aktiviteler önemseniyor.
 
Hedonik dengelere dikkat, amann! Gelecekte bu konular çok ama çok daha önemli olacak…

Bu yazı Posta Gazetesi için yazılmıştır. Yazının linki buradadır.
 

******************

Ufuk Tarhan'ın T-İnsan kitabı için > http://www.t-insan.com
Bireysel Antrenörlük almak için > https://goo.gl/6RfGXa 
Stratejik Danışmanlık, İş Tasarımı ve Avatarlığı hizmetlerimizden yararlanmak isterseniz;  lütfen > burayı tıklayınız 
Hizmetlerimiz & Eğitim &  Seminerlerimiz     I     M-GEN Resmi Sitesi (Referans ve Projelerimiz)
Ufuk Tarhan´ın yazı ve haberlerini  LinkedIn, Instagram, Facebook, YouTube, Twitter 'dan takip edebilirsiniz.