Ufuk Tarhan: BT Sektörünün En Başarılı İş Kadını Fütürist & Ekonomist



1. Ufuk Hanım kendinizden bahseder misiniz?

ODTÜ Ekonomi (Ekonometri) bölümü mezunuyum. Uzun yıllar bilişim, telekom sektörlerinde üst düzey yöneticilik yaptım.2002 yılında “BT Sektörünün En Başarılı İş kadını Ödülünü” aldım.  Kariyerine teknoloji sektöründen başlamam ve orada olgunlaşmam, teknolojinin hayatın her alanındaki ne kadar temel bir belirleyici ve tetikleyici olduğunu kavramamı sağladı.
 
Fütürizmle 1995’te Bilişim Sektöründe çalışırken, bir yurt dışı seyahatimde hava alanında beklerken unutulmuş “The Futurist” dergisi sayesinde tanıştım. Kendimi o dergiyi okuduğum anda Fütürist olarak görmeye, geleceği farklı algılamaya, düşünmeye ve kurgulamaya başladım. Sonra da odaklanarak üzerinde en çok çalıştığım alan “gelecek, fütürizm” oldu. “Kişi, kurum ve toplumların daha iyi gelecek kurgulamasına yararlı olacak bilgi ve fikirleri yaymaya, ilk etapta da dijital transformasyonun iyi anlaşılmasını sağlamaya” dönük çalışmalar yapıyorum.
 
2003’ten 2006’ya kadar profesyonel hayata Genel Müdür olarak devam ederken, etmek zorunda iken; sabahları 03:00 – 06:00 arası “hibrid” mode’da, “otodidakt” öğrenme tekniğini kullanarak ve sıkı “kürasyon” yaparak kurguladığım ve kurumsal hayata veda ederek kurduğum M-GEN (Millennium Generation) Gelecek Planlama Merkezi zaman içinde Dijital İletişim Ajansına ve Yazılım Şirketine dönüştü. Kızım Ayşe Yıldıztekin-CMOve yeğenim Can Kılıçturgay-CTO (aynı zamanda ortaklarım) ile çalışıyoruz, aile şirketiyiz. UNILEVER, BOSCH, BSH, Metro CC, BASF, TÜPRAŞ, TOFAŞ gibi firmalara dijital dönüşüm, iletişim, içerik, proje ve “customized enterprise solutions, digital transportation” odaklı yazılım hizmetleri veriyoruz. 
 
Eksponansiyel (üssel, misli misli) değişimler yüzünden dünyanın içinde olduğu ve daha en az 20-30 yıl epey türbülanslı devam edecek “dönüşüm” sürecinde en büyük insanlık sorunu “yeni yetkinliklere” sahip olabilmek, işsizlikle mücadele.
 
Bu nedenle, bireylerin ve kurumların geleceğe uyumlanması, sürdürülebilir başarılı bir işe, gelişmeye sahip olabilmeleri için, aynı zamanda yüksek lisans tez konum olan, kitabımı da yazdığım “T-İnsan” dönüşüm modelini yaygınlaştırmak için çabalıyorum.

Odaklandığım alandan, gelecekle ilgili çalışmalar yapmaktan ve Fütürist bir T-İnsan olmaktan çok memnunum. Tüm yazılarım, videolarım, sosyal medya kanallarım ufuktarhan.com’da. Oradan daha fazla bilgi oradan alınabilir.

2. Girişimcilik ve start-up size göre ne demektir? Kimler girişimci olabilir?

Bir ihtiyaç ya da mevcuttan daha iyi, verimli, yararlı bir ürün hizmet üretilebilecek gelişim alanını fark eden, inovatif fikirlerle risk alarak gelir, kazanç elde etmek üzere iş kuran, sürdüren kişilere girişimci deniyor.
 
Başarılı girişimciler kendilerini öyle nitelemeseler de bence çoğu organik fütüristlerdir. Çünkü doğal olarak girişimcilerin, gelecekte gerekli olacak şeyleri uzgörebilmeleri, yaratıcı, cesur, atak, paylaşımcı ve teknolojiden çok iyi anlayan, çalışkan, disiplinli yönderler olmaları gerekir.  Bana göre geleceğe fütürist bakamayanın girişimci olması da pek mümkün değil.
 
Startup ise internetin ve yazılım, donanım teknolojilerinin gelişmesiyle birlikte, geleneksel girişimlere nazaran çok daha küçük, aşırı yenilikçi, sıra dışı, bozguncu, gerilla gibi hareket edebilen, hızlı kurulabilen süratli hatta katlamalı büyüyebilen, kıvrak, normal marjların üzerinde kazandırma, değerlenme kabiliyeti olan, daha çok teknolojik ve bilimsel çözümlerin odakta olduğu girişimler, yatırım ve projeler için yapılan tanımlamadır. 1 milyar doların üzerinde değere sahip startup’lara “unicorn” denir. Şimdilik ülkemizden çıkan tek Unicorn Alibaba’dan yatırım alan Trendyol oldu. BİTaksi “biz de adayız” diyor. Ne kadar çok Unicorn, o kadar çok ekonomi… Gençler gösterin kendinizi…

3. Tecrübelerinize dayanarak girişimci olmak isteyenlere tavsiyeleriniz nelerdir? 

Pek çok tavsiye var girişimcilik için. Benim en beğendiklerimi, kişisel deneyim ve gözlerimle bütünüyle katıldıklarımı “Başarılı girişimciler bahanelere ihtiyaç duymazlar!“ diyen Çinli Alibaba’nın kurucusu Jack Ma’dan da alıntılar yaparak paylaşmak isterim;
 
1. Yatkınlığınız olan, sorun çözmekten- üretmekten en çok mutlu olduğunuz, işe yaradığınızı- yarayacağınızı, faydalı olduğunuz-olacağınız alanı bulun. Çünkü ancak orada tutkuyla, takıntılı ve ısrarlı çalışabilirsiniz. Bunu bulmak için de kendinizi gözlemleyin, size verilen tepkileri iyi değerlendirin. Yetenek ve yetkinliklerinize, yatkınlığınıza dair iç sesinizden ve dış seslerden pek çok sinyal alıyorsunuz aslında. Onları iyi değerlendirin. Kendinizi kolaya doğru ikna etmeyin, kandırmayın.

2. İşinize, hayatınıza katkısı, faydası olacak, disiplinli yaşamanızı sağlayacak iyi-olumlu alışkanlıklar kazanın. Alışkanlıklar verimli, akıllı, daha iyi şeyler yapabilmeyi ya da yapamamayı sağlayan en ama en önemli belirleyicilerdir. Bir anlamda kaderinizdir. Girişiminizin kaderi de alışkanlıklarınıza bağlıdır.

3. İyi bir iş bulamıyorsanız iyi bir iş yaratın. Esnaf kafasında düşünün. Paranızı becerinizden söke söke çıkarın.

4. Fırsatlar sorunlarda gizlidir. Onları oralarda arayın. Sizi en çok rahatsız eden problemleri çözmek işiniz, girişiminizin konusu olabilir, onlara dikkat edin.

5. Ne yaptığınızın farkında olun. Her an 5N1K’yı net bir şekilde yanıtlayabilin (Ne, Neden, Nasıl, Nerede, Ne zaman, Kimlerle/Kimin için) 5N1K’nızın farkında olun.

6. Her zaman size güvenen, sizin de güvendiğiniz, birbirine saygı duyan bir ekip arayın, yaratın, böyle bir yapı kurun, onlarla çalışın. Daima keyifli, gülen ve enerjisi yüksek bir atmosfer yaratın.

7. Girişimin temelleri yenilikçi ruh ve yüksek disiplinle, adanarak çalışmaktadır. Çok ve tutkuyla çalışın. Gözünüz işinizden başka şey görmesin.

8. Daima işinizin başında, tam içinde olun. Fiziken olmak şart değil. Online, uzaktan vb. daima işinizle, ekibinizle tam enerji bağlı ve amaca, vizyona kenetlenmiş kalın.

9. “Şeytan detaylarda gizlidir!”, işinizin her detayını bilin.

10. İş modelinizin hedef kitlenize ne fayda sağlayacağına, onların hayatında neleri kolaylaştıracağına, daha hızlı, daha ekonomik neleri kazandıracağına odaklanın. Müşteri memnuniyeti takıntınız olsun.

11. Tüm fırsatların çoktan kaçmış olduğunu düşünmeyin. Şans, sen hazır olduğunda, algıladığında karşına çıkan fırsattır.

12. Kendi işinizde artık sabit bir geliriniz, mesainiz olmayacağını; zamanınızı ve kaynaklarınızı kendinizin yaratıp, kontrol edeceğinizi kabullenin. Her şey size bağlı olacak, bunun sorumluluğunu tam hissetmelisiniz.

13. İşinizin parasal hesabını daima bilin, gelir-gider-bütçe vb. konulara hakim olun. Sevmiyorum, anlamıyorum vb. sakın finansal konulardan uzak durmayın. Tutumlu ve verimli olun.

14. Çok dinleyin, çok düşünün, çok çalışın, çok eğlenin, çok keyif alın. Sosyal zekanızı, network, iletişim, pazarlama, anlatma, ikna, müzakere kabiliyetlerinizi sürekli geliştirin. Veri Analitiği hobiniz olsun.

15. Ya sevdiğiniz işi yapın ya da yaptığınız işe saygı duyun.

4. T-İnsan olmaktan bahsediyorsunuz. Bu kavramı biraz daha açar mısınız? T-İnsan kitabını yazmayı nasıl düşündünüz?

“T-İnsan” her yaşta ve konudaki bireyin sürdürülebilir gelecekteki iş başarısı için uygulayabileceği gelecekçi, gerçekçi dönüşüm modeli. T insan, Leonardo da Vinci´ nin "altın oranından" da esinlenilerek geleceğe uyumlu, senkronize olabilen, versiyon yükseltebilen yeni nesil insan modelini sembolize ediyor. “T” harfi ile dikeyde “bir şeyin her şeyini”; yatayda “her şeyin bir şeyini” bilmeyi anlatıyor. “T” aynı zamanda; Tasarımcı, Tedarikçi ve Teknolojik olma gerekliliğine gönderme yapıyor.
 
Gelecekte insanların asıl ve ağırlıklı iş modeli ücretli, bordrolu, maaşlı formlarda olamayacağı
için, çalışma şekilleri giderek ve hızlanarak kurumsal, maaşlı ve garantili alanın dışına çıkacak.
O zaman da insanlar T´nin dik bacağını temsil eden "en iyi bildikleri becerikli oldukları" konuda dikey, derinlemesine "akıl, bilgi, teknoloji" kullanarak, "Tasarımcı" hizmetler vermeye başlayacaklar. "Tasarladıkları" bu hizmetlerini bir "Tedarikçi, Takım Oyuncusu" olarak her yerden, her zaman kiralayacaklar, satacaklar, paylaşacaklar, değişik sözleşmeler yapacaklar.
 
Kısacası dikeyde uzmanı oldukları becerilerini, yatayda türlü modelde sunabilecekler... 
Böylece T´leşen insanlar becerilerini giderek artan oranda; danışmanlık, iş tasarımcılığı, iş avatarlığı, gibi hizmet formlarında sunacaklar. Yani sözleşmeli çalışanlara, tedarikçilere dönüşecekler". 

Çıktığı anda “Yılın En İnovatif İş Kitabı Ödülünü kazanan T-İnsan, yeni bir kişisel dönüşüm modeli sunması ve kazandırdığı gerçekçi + gelecekçi bakış açısıyla değil; içinde yer alan QR kodları ile “artırılmış okuma” olanağı sunması, son derece ciddi ve hayati konuları hikaye gibi akıcı, anlaşılır anlatması, yepyeni kavramlarla tanıştırması ve bilinen kavramlara yeni anlamlar yüklemesiyle de çok dikkat çekiyor, beğeniliyor.

5. Geleceğin mühendisleri nasıl olmalı?

Makineler -özellikle sanayi ve bilgi çağı sonrasında- insanların çalışma ve iş geleceği konusunda belirleyici rol oynuyor. İnsanların yaptığı işler, zaman ilerledikçe ve daima çok daha az maliyet ve hata ile makineler tarafından yapılabilir hale geliyor. İnsanlar tarafından fizik ya da kafayla yapılan işler, akıl-bilgi-teknoloji geliştikçe makinelere devrediliyor. Ve her çağda, her devrimsel dönüşümde “insanlar işsiz kalacağız, peki biz ne işe yarayıp, nasıl para kazanacak, nasıl yaşantımızı sürdürebileceğiz? vb.” endişelerine kapılıyor.  Her seferinde de kaybolan işlerden daha fazla yeni iş icat ediliyor. Yeni işlerin icadında da en çok “her alandaki mühendisler” başı çekiyor.
 
Peki nedir mühendislik? Sözlüklere göre “Mühendislik, maddenin ve enerji kaynaklarının insanlar ve doğa için yararlı hale getirildiği bilim ve matematik uygulamaları ile köprüler, tüneller, yollar, araçlar da dahil olmak üzere makineler, yapılar ve yaşamsal tüm sistemler ile diğer öğeleri tasarlamak, inşa etmek, faydalı çözümler oluşturmak için bilimsel ilkelerin kullanılmasıdır”. Son zamanlarda sosyal bilimlerde dahi sonuna “…………… Mühendisi” diye ek almayan konu kalmadı neredeyse. Örneğin en çok duyduğumuz Toplum Mühendisliği, yani “zihin mimarlığı, veya toplumsal psikolojik bilinç mimarlığı denilen faaliyet”.
 
Özetle, sosyal bilimlerle mühendislik iç içe geçmek zorunda. Geleceğin mühendisleri sosyoloji, psikoloji, felsefe gibi alanlardan, ilaveten veri analitiğinden ve iç görü analizinden çok ama çok iyi anlamalı. Tabii tam tersi de sosyal alanlar için geçerli. Onlar da mühendis kafasına, bakışına ve algoritmasına sahip olmalılar.

6. Hayatta yaşadığımız zorluklar karşısında neler yapmalıyız? Siz zor zamanlarınızda kendinizi nasıl motive ediyorsunuz?
 
Daima ama daima “olumlu ve çözümcü” bakmalı “bu durumun daha iyisi ne olabilir, üstesinden nasıl gelebilirim/z?” diye düşünülmeli. Unutmayın, başarılı olanlar her şeye çözüm, başarısızlar ise mazeret bulurlar…
İşe ve hayatınıza dair konularda, önemli karar, atak, gelişme, karar, zorlanma anlarınızda SWOT analize yapmak, en küçükten en büyüğe kadar en önemli yetkinliğimiz olmalı.
 
SWOT, İngilizce Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats (Güçlü yanlar Zayıflıklar Fırsatlar Tehditler) kelimelerinin kısaltılmışı. Internetten nasıl yapıldığını iyice okuyup, öğrenin ve alışkanlık haline gelecek şekilde uygulayın. Bir de aşağıdaki adımları takip edin.
 
1. Tüm gerçekleri toparla
2. Tüm gerçekleri toparladıktan sonra karar ver
3. Karar verdikten sonra da harekete geç
4. Her aşamada, aşağıdaki soruları yazıp, yanıtla, SWOT yap.

a. Sorun ne?
b. Sorunun sebepleri ne?
c. Sorunun olası çözümleri neler olabilir?
d. Olası çözümlerin en iyisi hangisi?

 
Kendimi “Ohhoo ben daha önce neler yaşamıştım da üstesinden gelmiştim!” diye daha önce başıma gelen olumsuzlukları, “tamam bittim artık!” dediğim zamanları/dönemleri ve onlardan nasıl çıktığımı hatırlatıyorum kendime. Hep yine yaparsın, hatta artık daha da güçlüsün, o kadar badire atlattın, çoook daha iyisini yaparsın, aslan-kaplan Ufuk diyorum… Sürekli hareket ediyorum, çok çalışıyor, çabalamaktan hiç vazgeçmiyor, kendimi asla salmıyorum. “Nerede hareket orada bereket, dolanan kurt aç kalmaz” vb. mottolarla kendimi gaza getiriyorum. Kısacası öz motivasyonumu yüksek tutmaya çok önem veriyorum.

7. Fütürizmi nasıl açıklarsınız? Fütürist olmaktan memnun musunuz?

Fütürizm, “olumlu gelecek tasarımı” demek. “Daha iyi bir gelecek için” yapılması, olması gerekenleri bulmamıza yardım edecek gelecek bilgileri senaryo ve kurguları üretmeye, paylaşmaya, geliştirmeye çalışma alanı.
 
Bir başka anlatımla şöyle de diyebiliriz; fütürizm “tarihin geçmişe doğru yapmaya çalıştığını, ileriye doğru” yapmaya çalışan bir disiplin. Aslında fütürizm de tıpkı tarihin “neler yaşanmış olabileceğini” bilgiye dönüştürme gayreti gibi; ileride, önümüzde, gelecekte “neler yaşanabilir, yaşanırsa iyi/kötü olur, olabilir, olmalıdır’ı“ bilgiye, olasılıklara, senaryolara, üzerinde çalışılabilir veriye dönüştürme gayretlerinin bütünü. 
 
Fütürist de olumlu gelecek tasarımcısıdır. Bilim, teknoloji ve akıl yardımı ile geleceği tarif etmeye odaklı düşünen, araştıran, planlayan, çalışan; insanlığa ve doğaya duyarlı, saygılı bireydir. 
 
21’inci yüzyıl fütüristleri;

• Farklı olma cesaretine sahiplerdir
• Kendisi ve tüm insanlık için olumlu, ilerici, yenilikçi vizyon geliştirirler.
• Kişi, kurum ve toplumların yararlı, etkin yol haritası oluşturmalarına yardımcı olurlar.
• İnsanlıktan ve doğadan sorumlu olduklarını bilirler.
• Geleceğin seyircisi değil, tasarımcısı olması gerektiğinin farkındadırlar.
• Çağdaşlık sözcüğünün günü yaşamakla sınırlı olmadığını bilir ve davranışlarıyla bunu yansıtırlar.
• Geleceği uzgörürler.
• Dünyayı kendine, kendini dünyaya ait hissederler.
• Dünyanın örgütlenmesinde yer almak isterler.
• Fütürist yaklaşımları kullanarak, kitlelerin fütürist bilinç geliştirmesine önderlik ederler.

 
Bilişim sektöründe çalışırken, bir yurt dışı seyahatimde hava alanında beklerken unutulmuş “The Futurist” dergisi sayesinde tanıştım. Kendimi o dergiyi okuduğum anda Fütürist olarak görmeye başladım. Sonra da üzerinde çok çalıştım tabii. Evet, odaklandığım alandan, gelecekle ilgili çalışmalar yapmaktan ve Fütürist bir T-İnsan olmaktan çok memnunum.
 

8. Endüstri mühendislerinin gelecekteki rolü nedir?

Endüstri mühendisliği, insan, para, bilgi, bilgi, ekipman, enerji ve malzeme sistemlerini geliştirerek ve uygulayarak karmaşık süreçlerin, sistemlerin veya organizasyonların optimizasyonu ile ilgilenen en temel mühendislik alanıdır, çok önemlidir. Gelecekte herkes, her dal ve alan endüstri mühendisleri gibi, entegre, bütüncül, farklı disiplinlerin iç içe geçmiş hali ile düşünmek ve multi-disipliner mühendislik becerilerine sahip olmak zorunda kalacak. O derecede önemli ve temel bir daldır. Geleceği çok parlaktır…
 
9. Nasıl bir öğrenciydiniz? Keşke şunu yapsaydım dediğiniz bir şey var mıdır? Şuan bulunduğunuz konumu neye borçlusunuz?

Çalışkan ve meraklı bir öğrenciydim. Her zaman sorumluluklarımın farkında, aileme, kimseye yük olmamaya çalışan, özü-sözü bir olmaya gayret eden, nazik, sakin, kararlı ve cesur (kimsenin telkinlerine pek kulak asmayan), aşırı meraklı, en çok da uzayı sorgulayan, uzaylılarla ne zaman karşılaşırım acaba diye göğe bakan bir öğrenciydim. Dersleri çalışırken temel dürtüm not almak değil, merakımı gidermek için öğrenmekti. O yüzden de hiç not hesabı yapmadım, daima takdir-teşekkür geldi. ODTÜ’de sürekli şeref listesine geçerdim.  Haa bir de bayağı iyi resim yapardım. Boyama, renklerle oynama kısmında iyi idim.
 
Tek pişman olduğum şey spor yapmamak oldu. Keşke okulda voleybolcu olsaydım derim. Bir de düzenli müzik, daha doğrusu koro ve ses eğitimi almak isterdim. Yani almalıymışım. Belki hala deneyebilirim… Neden olmasın :)
 
10. Gelecek hakkında neler düşünüyorsunuz? Günümüzde bile teknolojiyi üst düzey yaşıyoruz. İlerde hayatımız şu andan ne derece farklı olacak? 



Sloganı #GelecekGüzelGelecek olan bir, sizce ne düşünüyordurJ Tabii ki olumlu, pozitif düşünüyorum.  Eğer istersek, bilim ve teknolojiyi akıllıca kullanırsak daha iyi ve sürdürülebilir bir dünya yaratabileceğimize inanıyorum. Buna katkım olması ihtimali dahi beni çok heyecanlandırıyor, motive ediyor. T-İnsan aslında bakış açımı, neler yapabileceğimize dair somut önerilerimi çok güzel özetliyor. Mutlaka herkes okumalı ve T-İnsan olmalı.
 
Hayatımız şu andan çok daha insancıl, doğaya duyarlı, saygılı olacak. Teknolojiyi insanlığın, evrenin, diğer canlı-cansız varlıkların uyum içinde yaşaması için kullanacağız. Bunu başaracağız, tüm kalbimle inanıyorum.
 
11. Kendinizi geliştirirken örnek aldığınız bir girişimci var mıydı? 

Seth Godin.
 
12. Bir gününüz nasıl geçiyor? Herhangi bir rutininiz var mıdır? 

Sabah 3.5 – 4 de kalkarım. Yüzümü yıkar cilt bakımımı yaparım. Hemen çalışmaya otururum. 6.30 da limon suyumu içerim. Haftada birkaç kez 30 dk yürümeye gayret ederim. Sonra giyinip, makyaj yapıp, vitaminlerimi alıp işe giderim. 11:00-12:00 gibi hafif yemek yerim. Tüm gün ya toplantı, ya seminer ya da çalışma ile geçer. Akşamları en geç 22:00 de uyurum.
 
13. Üniversiteden mezun olduktan sonra öğrenciler kendilerini boşlukta hissedebiliyor. Bu süreçte önerileriniz nelerdir?

Boş durmasınlar. Boş duranı gelecek sevmez. Yukarıda birçok şey anlattım, onları uygulasınlar. Aktif olurlarsa, özellikle 6. Sorunun yanıtlarını harfiyen uygularlarsa boşluktan yakınacak zamanları, halleri kalmaz.
 
14. Sizce bir proje nasıl kreatif olabilir?

“Bu sorunu çözmek için “en ama en iyi, ondan da, şundan da daha iyi yol, yöntem, araç nedir?” diye disiplinle, adanarak çalışarak yanıtlamaya gayret etmekle olur. Yaratıcılık vahi gibi gelmez. Uzun, zorlu ve aşırı disiplin, odaklanma isteyen bir “süreçtir”. 5N1K’sı çok iyi ve net olan projelerden yaratıcılık çıkar ancak… Hayalperestlikten çook uzaktır. Yaratıcılık, hayalle başlar icraatla, üretimle, sonuçla  yaratıcılık olur…
 
15. Kendi kitabınız dışında bizim gibi gençlerin bakış açısını değiştirecek kitap önerileriniz var mıdır? 

Life 3.0 / Yaşam 3.0 - Max Tegmark

Teknolojiye Karşı İnsanlık - Gerd Leonhard

Robotların Yükselişi - Martin Ford

Marka Ol Emi – Ömer Şengüler

Bu yazı EBİTET Dergisi için yazılmıştır.

Orijinal yazıyı okumak için aşağıdaki kupürlere tıklayınız.

******************

Ufuk Tarhan'ın T-İnsan kitabı için > http://www.t-insan.com
Bireysel Antrenörlük almak için > https://goo.gl/6RfGXa 
Stratejik Danışmanlık, İş Tasarımı ve Avatarlığı hizmetlerimizden yararlanmak isterseniz;  lütfen > burayı tıklayınız 
Hizmetlerimiz & Eğitim &  Seminerlerimiz     I     M-GEN Resmi Sitesi (Referans ve Projelerimiz)
Ufuk Tarhan´ın yazı ve haberlerini  LinkedIn, Instagram, Facebook, YouTube, Twitter 'dan takip edebilirsiniz.