Uzay giysileri, uzayda tuvalet, yemek-içmek, uyumak-dinlenmek nasıl oluyor?.. 



Bu videoda en son uzay teknolojisi kıyafetlerinin uzay aracı dışında giyilebilenlerini görüyoruz. Astronotlar aracın içinde, farklı aşamalarda daha hafif, sade versiyonlarını taşıyorlar. Hatta yaşam kabinlerinde normal günlük kıyafetler - ki onlar özel kumaşlardan yapılmış -  olanlarını da giyebiliyorlar.
 
Son izlediğimiz SpaceX astronotlarının giysileri ise artık iyice hem tasarım hem fonksiyonlar hem de ağırlık açısından çok farklılaşmış görünüyor. Bu hale gelmesi için 3-4 yıldır çalıştıklarını söyleyen Elon Musk, giysilerin çocukları astronotluğa özendirecek “bir gün ben de astronot olmak ve o kıyafetlerden giymek istiyorum” dedirtecek çekicilikte olmasına da özen gösterdiklerini belirtiyor. Bu linkte detayları bulabilirsiniz.
 
Aşağıda uzay aracı içinde uzun zaman kalmak durumunda kalan astronotların kıyafet, tuvalet ve uyuma/dinlenme ihtiyaçlarına dair bazı ilginç bilgiler, görseller bulacaksınız.
 
Uzayda tuvalet

  

Uzay aracının içinde uçaklardakine benzer ancak çok daha farklı fonksiyonlarla donanmış, karmaşık, akıllı tuvalet kabinleri var. İdrarlarını vakumlu bir boruya yapıyorlar. Geri dönüştürülüp, içme suyu oluyor. Sağlık kontrolleri ve tahlil için düzenli aralıklarla özel torbalara idrar ve dışkı topluyorlar. Bunların bir kısmı yolculuk sırasında, bir kısmı da dünyaya dönünce tahlil ediliyor. Dışkılarını özel torbalara yapıyorlar. Bunlar da düzenli olarak tahliye ediliyor. Her bir astronot tuvalet prosedürleri, hijyen vb. konusunda, arızalara karşı çok yoğun eğitim alıyor.
 
Uzun süre uzay giysilerini çıkarmamak durumunda kalma ihtimallerine karşı kıyafetlerin içinde ultra emici özel pad’ler ve altı gün boyunca giysilerini çıkaramama ihtimaline karşı elbise içine yerleştirilmiş özel bir sistem bulunuyor. Bu konu erkekler için daha kolay hallolurken,  bilim insanları kadınlar için zorlandıklarını belirtiyorlar (Kaynak).
 
Uzayla ilgili bilimsel çevrelerde ve okullarda en popüler icat-inovasyon yarışmaları arasında “tuvalet” konusu daima önemli yer tutuyor. Çok aşama kaydedilse de tuvalet işi ve kıyafetlerin aşırı detaylı olması hala epey buluş yapılmasını bekliyor.
 
Uzay Giysisi – Space Suit

 
- 15 kattan oluşuyorlar.
- Standart bir NASA uzay kıyafetinin fiyatı yaklaşık 12 milyon dolar.
- Aşırı sıcağa ve soğuğa dayanıklılar. Uzayda güneş gören yerler 120, gölge ise -100 derece civarında. Bu değişikliklere karşı korunmak için astronotlar içinde ince su boruları ile ısıtma ya da soğutma yapılan uzay tulumları giyiyorlar.
- Ağırlıkları Neil Armstrong zamanında çoğu zaman 100 kiloyu geçiyorken şimdilerde 50 kilolara kadar inmiş olsa da ağırlığın uzayda hiç bir önemi yok.
 
Google ile arayın, NASA sitesini ziyaret edin. Uzay giysileri ve uzay yolculukları hakkında sayısız metin ve video var, çocuklarınızla inceleyin. Daha ne ilginç bilgiler var, şaşıracaksınız.
 
Uzayda kıyafeti olmayan bir astronotun başına neler gelir?
 
. Yaklaşık 15 saniyede oksijensizlikten bilinini kaybeder.  
. Kanda öncelikle kaynama ve hemen sonra donma gerçekleşir.
. Nefeslerini tutamazlar. Çünkü vücutta kalan oksijen anında kabarır.
. Tüm organlar ve deri genişler.
. Aşırı ısı değişimi, radyasyona ve çeşitli gök cisimlerinin çarpması nedeniyle ölebilir.
. Kıyafetsiz bir astronot patlamaz, ancak basınç farkından dolayı vücut sıvıları hemen buharlaşır. Kurtarılmak için sadece 1 dakikası vardır.
. Soğuk tarafta kalınması durumunda astronot 1 dakika daha fazla hayatta kalabilir. Kaynak
 
Uzayda uyku
 

   

Astronotlar uzayda, yer çekimsiz ortamda oldukları için mutlaka kendilerini bağlayarak uyuyorlar. Sirkadiyen ritmlerinin bozulmaması için seyahat öncesi tüm uyuma, uyanıklık, dinlenme alışkanlıkları saptanıyor. Ve özel uyku eğitimleri görüyorlar. Bu konu astronotların mental ve fizyolojik sıhhatleri için çok önemseniyor. Kaynak
 
Uzayda beslenme

 
 


Uzay çalışmalarının en önemli konularından biri de uzaydaki astronotların beslenmesi. Yiyecekleri ve içecekleri sudan arındırılmış, bilimsel yöntemlerle kurutulmuş, yıllarca dayanabilecek şekilde özel ambalajlarda, pişirmeye hazır hale getirilmiş olarak konteynırlarda duruyor. Gerekli su ilavesi ve özel pişirme-ısıtma yöntemleri kullanılıyor. Akşam yemeği ve kahvaltıyı birleştiriyorlar. Bu konuda hem Amerikan hem Rus uzay merkezlerinde gıda mühendisleri uzun yıllara dayanan araştırmalar yapıyorlar. Her yaptıklarını astronotlara tattırıyorlar. Nano ve genetik teknolojiler geliştikçe de yepyeni çözümler buluyorlar. Hem besleyicilik, hem lezzet hem de kolaylık ve dayanıklılık açısından tüm yeme-içme, ambalaj sektörlerini dönüştürecek icatlar yapıyorlar. Uzayda yumurta, omlet, tortilla vs. bile yiyebiliyor, değişik içecekler içebiliyorlar. Kaynak
 
Uzay konusu dipsiz bucaksız olanaklarla dolu. Birazcık içine girildiğinde dahi insanlığın daha ne kadar az mesafe kat ettiği ve aslında hala oldukça ilkel koşullarda yaşadığımızı fark etmek sarsıcı oluyor.
 
Umarım ülkemizden de astronotlar çıkar. Uzay istasyonları, uzay yolculukları yapabilecek nesiller, bu alanlarda çalışma arzusu duyan kız çocukları yetişir.

******************

Ufuk Tarhan'ın T-İnsan kitabı için > http://www.t-insan.com
Bireysel Antrenörlük almak için > https://goo.gl/6RfGXa 
Stratejik Danışmanlık, İş Tasarımı ve Avatarlığı hizmetlerimizden yararlanmak isterseniz;  lütfen > burayı tıklayınız 
Hizmetlerimiz & Eğitim &  Seminerlerimiz     I     M-GEN Resmi Sitesi (Referans ve Projelerimiz)
Ufuk Tarhan´ın yazı ve haberlerini  LinkedIn, Instagram, Facebook, YouTube, Twitter 'dan takip edebilirsiniz.