Videoyu izlemek için görsele tıklayın Çin-Tayvan ilişkilerini hatırlayalım; Tayvan’ı, 1683-1895 arası Çin'in Qing Hanedanlığı yönetti. 17'inci yüzyıldan itibaren, Çin’deki kargaşalardan, yoksulluk ve sıkıntılardan kaçan Çinliler Tayvan’a göçtü ki o göçmenlerin torunları halen Tayvan’da önemli bir nüfus oluşturuyor. 1895'te Japonya Çin-Japon Savaşı'nı kazanınca Çin, Tayvan'ı Japonya'ya bıraktı. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra ise Japonya teslim olunca Çin Cumhuriyeti, müttefikleri ABD ve İngiltere'nin onayıyla Tayvan'ı yeniden yönetmeye başladı. Ancak 1940 larda Çin’de süregelen iç savaş sırasında Çin ve Tayvan bölündü. Mao 1949’da Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuruluşunu ilan edip dünyaya kapılarını kapatınca Çin, Birleşmiş Milletler tarafından tanınmadı. Ancak Çan Kay Şek liderliğindeki Çin Milliyetçi Partisi Tayvan'a geçip "Çin Cumhuriyeti" olarak Tayvan’ın bağımsızlığını ilan etti ve 1971'e kadar Birleşmiş Milletler‘de Tayvan, Çin'in temsil etmesini sağladı. 1950’lerde, 1960'larda bir çok ülke diplomatik ilişkilerde Çin Halk Cumhuriyeti'ni değil, Çin Cumhuriyeti'ni yani Tayvan’ı resmi muhatap olarak kabul etti. Ancak 1971'de Amerika’nın girişimleriyle BM’de yapılan oylamada, Pekin hükümeti Çin'in tek meşru temsilcisi olarak kabul edldi. Bu sefer de Tayvan'ın uluslararası örgütlerdeki konumu belirsiz hale geldi. İki ülke son etapta bu hallere nasıl geldi? Çin, Tayvan’ın "bir ülke, iki sistem" politikasını kabul edip yeniden birleşmeyi kabul etmesi halinde Tayvan'a önemli ölçüde özerklik vermeyi önerince Çin ve Tayvan arasındaki ilişkiler 1980'lerden itibaren yumuşadı. Sistem Hong Kong'da (Çin Halk Cumhuriyeti Hong Kong Özel İdari Bölgesi), demo versiyon gibi kuruldu.Tayvan teklifi reddetse de Çin'e yapılan ziyaretler ve Çin'deki yatırımlarla ilgili kuralları gevşetildi ve 1991’de Çin Cumhuriyeti ile anakaradaki savaşın bittiğini ilan edildi. Fakat Pekin, Tayvan'ı hiçbir zaman resmen tanımadığı ve hükümetler arası toplantılar yapılamadığı için ilişkiler resmi olmayan temsilcilerle sınırlı görüşmeler le süregeldi. 2000 yılında Tayvan bağımsızlığını açıkca destekleyen Chen Shui-bian'ı başkan olarak seçince sular yine ısındı, Pekin Tayvan’a karşı yeniden alarma geçti, ilişkiler bir kez daha gerildi. 2005’te Çin, Tayvan’a karşı, Çin'den ayrılma girişiminde bulunurlarsa müdahale edeceklerini bildiren bir yasa çıkardı. Tayvan’da 2008 yılında ekonomik anlaşmalar yoluyla Çin ile ilişkileri iyileştirmeye çalışan bir yönetim başa geçti. Ortalık yine sakinleşti. Ancak 2016'da Çin'den kopup nihai resmi bağımsızlığa kkavuşmayı vaat eden Demokratik İlerleme Partisi (DPP) ve Tayvan'ın şu anki başkanı Tsai Ing-wen seçildi. Taraflar arasında potansiyel bir gerginlik hep olsa da son aylara kadar taraflar nispeten itişmeden ilişkileri sürdürebiliyorlardı… Taa ki Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuruluş kutlamalarının yapıldığı tarihe kadar… Son gerilimin sebebi… Sükunet, Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuruluş kutlamalarının yapıldığı 1 Ekim ve onu izleyen iki günde, Çin hava kuvvetlerine ait uçakların Tayvan hava sahasını 93 uçakla defalarca ihlal etmesiyle bozuldu. Tayvan Savunma Bakanlığı, 1 Ekim’de 38, 2 Ekim’de 39, 3 Ekim’de 16 savaş uçağının, 4 Ekim'de ise 56 askeri uçağın Tayvan hava sahasına girdiğini bildirdi. İşte şimdiki kıyameti koparan, Tayvan’ın “Çin, çeşitli bahanelerle bize gövde gösterisi yapıyor, bizi işgal edecek” diye alarm tuşuna basması. Birkaç bilgi… Çin ve Tayvan arasında siyasi gerilim hep var olsa da iki halk ve ekonomi arasındaki bağlar ooldukça yoğun ve iç içe. Tayvanlı şirketler Çin'e yaklaşık 60 milyar dolar yatırım yapmış durumda. Bir milyona yakın Tayvanlı Çin’de yaşıyor, çoğu Tayvanlı Çin’de fabrika işletiyor. Bu yüzden Tayvanlılar, ekonomilerinin artık Çin'e bağımlı olmasından endişe duyuyor. Resmi olarak, iktidardaki Demokratik İlerici Parti hala Tayvan için nihai resmi bağımsızlığı desteklerken, Kuomintang (Çin Milliyetçi Partisi) nihai yeniden birleşmeyi destekliyor. Tayvan hükümeti tarafından yaptırılan Mart 2021 tarihli bir kamuoyu yoklaması şu anda Tayvanlıların çoğunluğunun DPP hükümetinin "ulusal egemenliği koruma" yaklaşımını desteklediğini gösteriyor. Giderek daha fazla insan Çinli yerine Tayvanlı hissettiklerini söylüyor. Tayvan hakkında… Yaklaşık 24 milyon nüfuslu Tayvan'ın kendi anayasası, demokratik olarak seçilmiş liderleri ve 300 bin askerden oluşan kendi ordusu var. İdari olarak 4 bölge, 5 özel idare ve 17 ilden oluşuyor. Her ilin, kendisine ait birimler üzerinde geniş nüfuzu ve otoritesi var. Yazı için Ali Burak Biber’in bu linkteki haberinden yararlandım Umarım iki ülke arasındaki sorunlar barış içinde çözülür. Günahsız halklar sömürgen dünya liderlerinin oyunlarına alet olmazlar.
Ufuk Tarhan'ın “Yarının İşini Yarına Bırakma” kitabı için > https://yarininisiniyarinabirakma.com/
Ufuk Tarhan'ın “T-İnsan” kitabı için > https://www.t-insan.com Bireysel Antrenörlük almak için > https://goo.gl/6RfGXa Stratejik Danışmanlık, İş Tasarımı ve Avatarlığı hizmetlerimizden yararlanmak isterseniz; lütfen > burayı tıklayınız Hizmetlerimiz & Eğitim & Seminerlerimiz I M-GEN Resmi Sitesi (Referans ve Projelerimiz) Ufuk Tarhan´ın yazı ve haberlerini LinkedIn, Instagram, Facebook, YouTube, Twitter 'dan takip edebilirsiniz.